استخر شنا به حجم مشخصي از آب اطلاق مي‌شود كه معمولاً در يك فضا با ابعاد و اندازه مشخص محصور شده است. آب استخرها معمولاً از منابع آب آشاميدني هستند كه با اضافه كردن مواد گندزدا تصفيه شده‌اند. استخرهاي شنا به يكي از سه شكل پر و خالي شونده، با گردش آب و يا با جريان مداوم آب وجود دارند.
استخر شنا محل مناسبي براي انتقال بيماريهاي عفوني و پوستي مي‌باشد. اهميت بهداشت آب استخرهاي شنا در رابطه با كيفيت ميكروبي و شيميايي آن مي‌باشد.
استخرها بعلت اينكه در يك مدت زمان محدود به طور همزمان مورد استفاده تعداد زيادي از افراد قرار مي‌گيرند هميشه با مسائل و خطرات بهداشتي همراه مي‌باشند. چنانچه منبع تأمين كننده آب استخر كاملاً سالم هم باشد، ورود حتي مقادير جزيي باكتريهاي پاتوژن (بيماريزا) توسط شناگران احتمال خطر عفونت را به همراه دارد. از بين بيماريهاي منتقله از طريق شنا مي‌توان به تب تيفوئيد، ديسانتري، تراخم ليپتوسپيروزيس، كرمهاي حلقوي، عفونت‌هاي پوستي، خارش شناگران، عفونت سينوسها، عفونت گوش و گلو اشاره كرد.
شرايط مطلوب آب استخر
۱. PH: PH درجه اسيدي و بازي آب را نشان مي‌دهد. PH مناسب آب استخرهاي شنا بين ۸-۲/۷ توصيه شده است. خورندگي سطوح، ايجاد لك، تحريك و سوزش چشم و پوست شناگران از اثرات PH پايين و رسوب‌گذاري، كاهش كارايي كلر براي گندزدايي، كدر شدن آب استخر (حالت ابري)، تحريك و سوزش چشم و پوست از اثرات PH بالا در آب استخرهاي شناست
۲. دما: در استخرهاي سرپوشيده، كنترل دماي آب استخر و محيط آن (هواي استخر) داراي اهميت است. توصيه مي‌شود دماي هواي استخر حدود ۳ درجه سانتيگراد گرمتر از دماي آب استخر باشد. دماي آب پيشنهاد شده براي استفاده عموم ۲۷، درجه مطلوب ۲۴-۲۳ و در وضعيت ايده آل ۲۸-۲۶ درجه سانتيگراد مي‌باشد.
دما نبايد بيشتر از ۲۹ درجه باشد چرا كه شنا كردن در آبهاي بالاي ۳۰ درجه ممكن است موجب وقفه تنفسي در فرد گردد.
۳. شفافيت آب: شفافيت از مهمترين ويژگيهاي ظاهري آب استخرهاي شنا مي‌باشد و از جنبه‌هاي زير حائز اهميت است:
– عدم وجود ذرات معلق و كلوئيدي كه مانع تماس مستقيم و مناسب عامل گندزدا با ميكروارگانيسم‌ها مي‌شود.
– افراد قادر خواهند بود عمق آب استخر را تخمين بزنند و از وجود خطرات احتمالي به آساني مطلع شوند و مي‌توانند با اطمينان خاطر در آب شنا نموده و شيرجه بزنند.
– ايجاد شرايط دلپذير، خوشايند و مطلوب در آب استخر به همراه جنبه‌هاي زيبا شناختي براي استفاده‌كنندگان.
شفافيت آب استخر بايد به حدي باشد كه يك صفحه سياه و سفيد به قطر ۱۵ سانتيمتر، در عميق‌ترين نقطه استخر به راحتي ديده شود.
۴. مشخصه هاي ميكروبي: كيفيت ميكروبي آب استخرهاي شنا مهمترين عامل در استفاده سالم از استخر مي‌باشد. اكثر ميكروارگانيسم‌هايي كه در آب استخر يافت مي‌شوند، خطرناك نيستند. به علاوه در فرآيند گندزدايي و تصفيه، تمامي ميكروارگانيسم‌ها كه شامل باكتريها، ويروسها، جلبكها و قارچ‌ها مي‌باشند نابود مي‌شوند.
مسئله عمده، آلودگي ثانويه ناشي از تماس ترشحات دهان، بيني، پوست و دفع ادرار مي‌باشد.
براي گندزدايي آب استخرهاي شنا روشهاي متعددي مانند استفاده از كلر، برم، يد، سيانورات‌هاي كلره و لامپ‌هاي اشعه ماوراء بنفش استفاده مي‌شود.
در حال حاضر كلر گزينه انتخابي براي گندزدايي آب استخرهاست. بخشي از كلر اضافه شده صرف اكسيداسيون مواد آلي و معدني موجود در آب شده و مابقي صرف گندزدايي آب مي‌شود. جهت اطمينان از گندزدايي آلودگي‌هاي ثانويه همواره بايد مقداري كلر آزاد باقيمانده در آب وجود داشته باشد. توصيه مي‌شود ميزان كلر آزاد باقيمانده حداقل ۶/۰ ميلي گرم در ليتر باشد. اين ميزان كلر در PH بين ۶/۷-۲/۷ باعث ايجاد نتايج باكتريولوژيكي رضايت بخش خواهد شد. اما عملاً بين ۳-۱ ميلي گرم در ليتر كلر آزاد باقيمانده مورد نياز است. چرا كه افزايش آلودگي‌هاي احتمالي به همراه نوسانات PH كه كارايي كلر را محدود مي‌كند، نياز به كلر بيشتر را ضروري مي‌نمايد.
تحريك و سوزش چشم ممكن است بر اثر شنا در آب با PH كمتر از ۴/۷ همراه با حضور كلر تركيبي باقيمانده (كلرآمين) اتفاق افتد
آب حوضچه پاشويه بايد حداقل حاوي ۱۵ ميلي گرم در ليتر كلر باشد. تماس كوتاه مدت پا با آب حوضچه اطمينان كافي جهت گندزدايي ايجاد نخواهد كرد. كلر علاوه بر غلظت، نياز به زمان كافي براي اثرگذاري دارد. اگر چه غلظت بالاي كلر در حوضچه نياز به زمان را محدود كرده است اما يك مكث چند ثانيه‌اي در حوضچه ضروري به نظر مي‌رسد.
قبل از عبور از حوضچه پاشويه، وجود توالت‌هاي بهداشتي و متعاقب آن دوش به تعداد كافي براي شناگران جهت شستشو و استحمام از ضروريات استخرهاي شناست. افراد بايد قبل از ورود به آب استخر، بدن خود را با ماده شوينده مناسب شستشو دهند.
پرهيز از شنا در مواقع ابتلا به بيماريهاي عفوني و مسري (پوستي، گوارشي و تنفسي) كمترين انتظاري است كه از افراد مراجعه كننده به استخرهاي شناي عمومي وجود دارد چرا كه امكان سرايت بيماري به ديگر استفاده‌كنندگان وجود خواهد داشت.
شناگاههاي طبيعي (رودخانه‌ها، چشمه‌ها، دريا، سدها و …)
شناگاههاي طبيعي در فصل تابستان ممكن است جهت شنا مورد استفاده قرار گيرند، همه ساله موارد زيادي از غرق شدن شناگران در دريا، رودخانه‌ها و ديگر محلهاي مورد استفاده اتفاق مي‌افتد كه عمدتاً ناشي از بي‌توجهي افراد به رعايت نكات ايمني است. بنابراين مسئله اساسي در استفاده از شناگاههاي طبيعي توجه به حفظ ايمني شناگران است.
به لحاظ بهداشت و سلامت نيز آب اين مناطق ممكن است حاوي آلاينده‌هاي ميكروبي، شيميايي و فيزيكي باشد. با آغاز فصل گرما و حضور مردم در شناگاههاي طبيعي، موارد زيادي از ابتلا افراد به بيماريهاي منتقله از آب گزارش مي‌شود. بديهي است كه تماس با آبهايي كه هيچگونه اطميناني جهت عدم وجود باكتري، قارچ و … در آنها وجود ندارد ممكن است سبب ابتلا به بيماريهاي گوارشي و پوستي گردد.
آلودگي‌هاي زيست محيطي نكته قابل توجه ديگري است كه بايد مد نظر قرار گيرد. آلاينده‌هاي شيميايي (مانند سرب و جيوه) ناشي از تخليه فاضلاب و يا پساب كارخانه‌ها در بالا دست رودخانه‌ها و آبريزها ممكن است سبب ايجاد مشكل گردد.
قبل از استفاده از هر آبي جهت شرب، شنا، تفريح و يا هر مورد ديگر بايد جنبه‌هاي ايمني بهداشتي در ابعاد سلامت فردي و زيست محيطي مورد توجه قرار گيرند.
